Werking van de nieren

De nieren hebben 3 belangrijke functies. Daarnaast zijn ze ook betrokken bij verschillende andere processen in het lichaam.

1. Verwijderen van afvalstoffen

De eerste taak is het verwijderen van afvalstoffen uit het bloed. Door het bloed te filteren, zorgen je nieren voor het verwijderen van deze stoffen. Dit in combinatie met het uitscheiden van vocht leidt tot het vormen van urine, dit hele proces wordt diurese genoemd. Per 24 uur, maken je nieren 1,5 tot 2 liter urine aan. Dit hangt wel af van de hoeveelheid vocht dat er binnenkomt in het lichaam. Als er minder/weinig vocht binnen komt, zullen je nieren ook minder vocht uitscheiden. De gemiddelde samenstelling van de urine die in 24 uur uitgescheiden wordt, is 96% water, 4% zouten, en afvalstoffen. In sommige situaties worden er ook hormonen via de urine uitgescheiden, denk aan het zwangerschapshormoon (HCG).Via de nierslagader komt het bloed binnen in de nier. De nierslagader vertakt zich in een heleboel aftakkingen. Deze vertakkingen lopen lang de mergpiramiden en vertakken verder in kleine vaatjes die het nierschors en niermerg binnen gaan. In het nierschors en niermerg bevinden zich ongeveer een miljoen microscopisch kleine structuren die het bloed zuiveren. Deze kleine structuren worden nefronen genoemd. Dit zijn kleine filterfabriekjes die het bloed filteren. Via een verzamelbuis wordt de urine naar het nierbekken vervoerd.

2. Regelen van water en zoutbalans in het bloed

De tweede taak van de nieren is het zorgen van een juiste balans van zouten en vocht in het bloed. Daarmee spelen de nieren ook een grote rol in het bloedvolume en de bloeddruk in het lichaam. Bloed bestaat uit bloedcellen, zouten en eiwitten. De zouten die voor de nieren het meest van toepassing zijn, zijn natrium en kalium. Wanneer je hersenen registreren dat er een te hoog zoutgehalte is in het bloed, krijgen de nieren een seintje dat er minder vocht uitgescheiden moet worden. Het gevolg is dat er meer water geabsorbeerd wordt naar het bloed. Hierdoor wordt het bloed verdunt en wordt de concentratie van de zouten in het bloed lager. Ook plast iemand minder, omdat er minder vocht uitgescheiden wordt. Een bijkomend effect is dat er meer bloedvolume in de vaten zit, wat ervoor zorgt dat de bloeddruk stijgt. Als een zorgvrager uitgedroogd is (gedehydreerd), zal deze dus weinig tot geen urine uitscheiden. De nieren krijgen het signaal om zo veel mogelijk vocht in het lichaam te houden. Het kan dus zijn dat als iemand meer vocht toegediend krijgt, de urineproductie niet gelijk op gang komt. Pas als de verhouding tussen de zouten en het vocht in het bloed weer op peil is, krijgen de nieren het signaal dat ze vocht uit kunnen scheiden. Dit systeem werkt ook andersom. Als de hersenen registreren dat er te weinig zouten in het bloed zitten, krijgen de nieren een signaal dat er meer vocht uitgescheiden moet worden. Iemand gaat dan meer plassen. Omdat er dan minder vocht in de bloedsomloop zit, verandert de verhouding van zouten en vocht ten opzichte van elkaar.

3. Uitscheiden van hormonen

Een belangrijke extra taak van de nieren is het meewerken in de hormoonhuishouding van het lichaam. De nieren produceren het hormoon erytropoëtine (EPO), dat zorgt voor de stimuleren van de aanmaak van rode bloedcellen in het beenmerg. Wanneer het bloed dat in de nier aankomt te weinig zuurstof bevat, reageert het nierweefsel hierop door meer erytropoëtine af te geven. Als er meer rode bloedcellen zijn, kan er meer zuurstof in het bloed vervoerd worden. Wanneer het zuurstofgehalte in het bloed weer op peil is, neemt de productie van EPO weer af. Door het uitscheiden van hormonen kunnen de nieren ervoor zorgen dat er een bloeddrukstijging optreedt. Als de bloeddruk in de circulatie daalt, geven de nieren het hormoon renine af. Dit zorgt ervoor dat het hormoon angiotensine vrijkomt. Dit zorgt voor het vernauwen van de slagaders en stimuleert het her opnemen van vocht door de nieren. Deze samenwerking zorgt ervoor dat de bloeddruk stijgt. De nieren zorgen er ook voor dat vitamine D die het lichaam binnenkrijgt door blootstelling aan zonlicht wordt geactiveerd. Deze geactiveerde vitamine D heeft het lichaam nodig om botontkalking te voorkomen. De werking van de nieren is dus erg belangrijk voor het filteren van het bloed, het reguleren van de bloeddruk en het in balans houden van het vocht en zouten in het bloed.

Referenties

• Abrahams, A., Eck van der sluisj, A., Haasdijk, L., Timmerman, S., & Vonk, S. (2021, juni 17). Peritoneale dialyse. Opgehaald van Nieren.nl: https://www.nieren.nl/bibliotheek/print/16-peritoneale-dialyse
• Abrahams, A., van Eck van der Sluijs, A., Oudman, I., & Vonk, S. (2021, juni 16). Wat is dialyse? Opgehaald van nieren.nl: https://www.nieren.nl/bibliotheek/154-dialyse-behandeling-bij-nierfalen/197-wat-is-dialyse
• Bastiaansen, C., Jochems, A., Jungen, I., & Tervoort, M. (2007). Anatomie en Fysiologie. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.
• Bemelman, F., Berger, S., van den Bosch, G., & Mol, L. (2018, mei 22). Niertransplantatie. Opgehaald van Nieren.nl: https://www.nieren.nl/bibliotheek/8-niertransplantatie
• Bos, W., Douma, C., & van der Weerd, N. (2021, april 13). Welke behandeling krijgt u bij nierfalen. Opgehaald van nieren.nl: https://www.nieren.nl/bibliotheek/6-behandeling-bij-chronische-nierschade-en-nierfalen/164-behandeling-bij-nierfalen/3026-welke-behandeling-krijgt-u-bij-nierfalen
• de Bruin – Heil, H., ter Horst – Kerkhof, E., Boldewijn, H., & Koopman, M. (2018). Leerboek dialyseverpleegkundige. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.
• De Grauw, W., De Leest, K., Schenk, P., Scherpbier-De Haan, N., Tjin-A-Ton, J., Tuut, M., & Van Balen, J. (2018, april). Chronische nierschade. Opgehaald van Nederlands huisartsen genootschap (NHG): https://richtlijnen.nhg.org/standaarden/chronische-nierschade#volledige-tekst-aanvullend-onderzoek
• De Grauw, W., De Leest, K., Schenk, P., Scherpbier-De Haan, N., Tjin-A-Ton, J., Tuut, M., & Van Balen, J. (2018, april). Chronische nierschade. Opgehaald van Nederlands Huisartsen Genootschap: https://richtlijnen.nhg.org/standaarden/chronische-nierschade
• Gregoire, L., van Straaten – Huygen, A., & Trompert, R. (2011). Anatomie en fysiologie van de mens. Amersfoort: ThiemeMeulenhoff.
• Klok, P., Klok-Donker, H., & Eelink-Klok, C. (2004). Klein geneeskundig woordenboek. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.
• Leenders, R., Oudman, I., & Rotmans, J. (2021, juni 23). Hemodialyse. Opgehaald van Nieren.nl: https://www.nieren.nl/bibliotheek/print/17-hemodialyse
• Nederlands internisten vereniging. (2017, mei 9). Acute nierinsufficientie. Opgehaald van Het acute boekje: https://www.hetacuteboekje.nl/hoofdstuk/nefrologie/acute_nierinsufficientie.html
• nieren.nl. (2018). Behandeling bij chronische nierschade en nierfalen. Opgehaald van nieren.nl: https://www.nieren.nl/bibliotheek/6-behandeling-bij-chronische-nierschade-en-nierfalen/202-behandeling-bij-chronische-nierschade
• Nieren.nl. (2018, maart 26). Echo en scan. Opgehaald van Nieren.nl: https://www.nieren.nl/bibliotheek/86-diagnose-onderzoek-bij-chronische-nierschade/69-echo-en-scan
• Nieren.nl. (2018). Symptomen van chronische nierschade. Opgehaald van Nieren.nl: https://www.nieren.nl/bibliotheek/24-symptomen-van-chronische-nierschade
• Nieren.nl. (2019, oktober 18). Hoe werken uw nieren. Opgehaald van Nieren.nl: https://www.nieren.nl/bibliotheek/1-als-uw-nieren-niet-goed-meer-werken/5-hoe-werken-uw-nieren
• Nieren.nl. (2020, november 6). Nierbiopsie. Opgehaald van Nieren.nl: https://www.nieren.nl/bibliotheek/25-onderzoek-en-diagnose-bij-chronische-nierschade/86-diagnose-onderzoek-bij-chronische-nierschade/70-nierbiopsie
• Nierstichting. (sd). Dialyse. Opgehaald van Nierstichting: https://nierstichting.nl/leven-met-een-nierziekte/dialyse/
• Nierstichting. (sd). Niertransplantatie. Opgehaald van Nierstichting: https://nierstichting.nl/leven-met-een-nierziekte/niertransplantatie/
• Thuisarts. (2021, april 1). Ik heb nierschade. Opgehaald van Thuisarts.nl: https://www.thuisarts.nl/nierschade/ik-heb-nierschade