Smetten voorkomen en behandelen tijdens warme zomerdagen

Wanneer de temperatuur stijgt, neemt ook het risico op smetten toe. Smetten, ook wel intertrigo genoemd, is een veelvoorkomend huidprobleem dat met name optreedt in huidplooien. Denk aan de liezen, onder de borsten, buikplooien, bilnaad en oksels. In deze uitgebreide blog lees je alles over het ontstaan, herkennen, voorkomen en behandelen van smetten, met speciale aandacht voor de warme zomerdagen.

Deze blog is geschreven voor zorgprofessionals en mantelzorgers, maar ook als je zelf weleens last hebt van smetplekken, vind je hier waardevolle tips en informatie.

Smetten is een oppervlakkige huidaandoening die ontstaat wanneer huid-op-huid contact in plooien zorgt voor wrijving, warmte, vocht en onvoldoende ventilatie. Hierdoor raakt de huid çgeïrriteerd, rood en pijnlijk. Smetplekken kunnen gaan jeuken, branderig aanvoelen en in ernstige gevallen zelfs zweren of infecteren.

De medische term voor smetten is intertrigo. Het komt veel voor bij ouderen, mensen met overgewicht, bedlegerige patiënten en mensen met diabetes. Maar tijdens warme zomerdagen kan iedereen er gevoelig voor zijn.

Smetten ontstaan onder invloed van vier belangrijke factoren:

1. Warmte: verhoogde lichaamstemperatuur door het weer of inspanning maakt de huid kwetsbaarder.
2. Vocht: transpiratievocht blijft in huidplooien staan en verweekt de huid.
3. Wrijving: huid-op-huid contact zorgt voor mechanische irritatie.
4. Bacteriële of schimmelinfecties: de vochtige, warme omgeving is ideaal voor micro-organismen.

De combinatie van deze factoren maakt dat huidlagen als het ware tegen elkaar aan “schuren” en kapot gaan.

Hoewel smetten in principe bij iedereen kunnen voorkomen, zijn er bepaalde groepen die extra kwetsbaar zijn. Voor zorgprofessionals, mantelzorgers én cliënten is het belangrijk om te weten wie deze verhoogde risico’s lopen, zodat preventieve maatregelen tijdig ingezet kunnen worden:

• Ouderen met een kwetsbare huid
  Bij het ouder worden wordt de huid dunner, droger en minder elastisch. Dit maakt de huid gevoeliger voor wrijving en kwetsbaarder voor beschadiging. Bovendien transpireren ouderen vaak minder effectief, waardoor vocht minder goed wordt gereguleerd in huidplooien.

• Mensen met obesitas
  Extra lichaamsgewicht zorgt voor meer (en diepere) huidplooien waarin warmte en vocht zich makkelijk ophopen. Door het verhoogde huid-op-huid contact in deze plooien is de kans op verweking, irritatie en infectie groter.

• Patiënten met diabetes mellitus
  Diabetes kan de weerstand van de huid verlagen en de wondgenezing vertragen. Daarnaast zijn deze patiënten gevoeliger voor infecties, waaronder Candida (een veelvoorkomende schimmel bij smetten).

• Bedlegerige of rolstoelgebonden mensen
  Beperkte mobiliteit zorgt voor een verhoogde druk op bepaalde huidzones en minder ventilatie, wat smetten in de hand kan werken. Ook kunnen deze mensen zich vaak minder makkelijk zelf wassen, afdrogen of verzorgen, waardoor huidplooien langdurig vochtig blijven.

• Vrouwen met grote borsten
  Onder de borsten ontstaat snel een warme, afgesloten ruimte waarin zweet zich ophoopt. Vooral in de zomer is dit een risicoplek voor het ontstaan van smetplekken.

• Mensen die incontinent zijn
  Urine en ontlasting maken de huid extra kwetsbaar, vooral wanneer deze langere tijd in contact blijven met de huid. In combinatie met warmte en wrijving verhoogt dit het risico op smetten en secundaire infecties.

• Patiënten met verminderde mobiliteit of zelfzorg
  Denk aan mensen met neurologische aandoeningen, zoals een beroerte, Parkinson of MS. Als zij zichzelf niet (volledig) kunnen verzorgen, is het belangrijk dat zorgverleners regelmatig controleren op huidproblemen.

Door deze risicogroepen actief in beeld te houden en extra aandacht te geven tijdens warme periodes, kun je veel ongemak en complicaties voorkomen. Denk hierbij aan dagelijkse huidcontrole, het toepassen van barrièreproducten en het creëren van voldoende ventilatie en comfort.

Smetplekken ontstaan op plaatsen waar huid-op-huid contact en vocht samenkomen. De meest voorkomende plekken zijn:

• Onder de borsten
  Hier ontstaat gemakkelijk warmte en zweetophoping, vooral bij grotere borsten of een bh die niet goed ventileert.
• In de liezen
  Door beweging, transpiratie en wrijving is dit een risicogebied. Ook ondergoed kan hier schuren of de huid afsluiten.
• In de bilspleet
  Vooral bij langdurig zitten of bedlegerigheid ontstaat hier snel huidirritatie door warmte en vocht.
• Tussen de tenen
  Vooral bij gesloten schoenen of in warme omstandigheden blijft het hier vochtig, wat smetplekken en schimmelinfecties bevordert.
• In buikplooien
  Bij mensen met een grotere buik kunnen huidlagen over elkaar vallen, waardoor vocht en warmte zich ophopen.
• In de oksels
  Transpiratie, haar en beperkte ventilatie maken dit een kwetsbare plek, zeker bij warm weer of fysieke inspanning.

Deze gebieden zijn vaak warm, vochtig en minder goed geventileerd, wat een ideale omgeving vormt voor irritatie en infectie.

De symptomen van smetten kunnen per persoon en ernst verschillen. Veelvoorkomende tekenen zijn:

• Rode huid: het eerste zichtbare teken van irritatie of ontsteking.
• Branderigheid of pijn: door beschadigde huidlagen die gevoelig zijn geworden.
• Jeuk: vaak aanwezig in de beginfase, maar kan verergeren bij zweten.
• Onaangename geur: door vermenging van zweet, bacteriën en soms schimmel.
• Witte maceratie van de huid (verweking): een sponsachtig uiterlijk van de huid, meestal door langdurig vocht.
• Kloven of wondjes: in ernstige gevallen ontstaan er open plekjes die pijnlijk en gevoelig zijn.
• Eventuele secundaire infectie: bijvoorbeeld een schimmelinfectie zoals Candida, die zich kan uitbreiden als de huid verzwakt is.

Het tijdig herkennen van deze symptomen is belangrijk om erger te voorkomen en de juiste behandeling in te zetten.

Een goede en tijdige behandeling voorkomt dat smetplekken verergeren of geïnfecteerd raken. De behandeling bestaat doorgaans uit de volgende stappen:

1. Reinig de huid voorzichtig
   Gebruik lauwwarm water en een pH-neutrale zeep of reinigingsdoekjes zonder alcohol. Droog de huid goed af, het liefst door zachtjes te deppen met een schone katoenen doek of kompres.
2. Laat de huid luchten
   Zorg voor voldoende ventilatie van de aangedane plek. Draag losse, ademende kleding en laat de huid indien mogelijk enige tijd onbedekt. Dit versnelt het herstel en voorkomt nieuwe verweking.
3. Gebruik barrièreproducten
   Bescherm de huid met een dunne laag zinkzalf, zoals Sudocrem of zinkoxidecrème. Deze vormt een beschermend laagje en werkt licht indrogend. Barrièrefilms zoals Cavilon kunnen ook worden ingezet als alternatief, zeker bij herhaaldelijke smetten.
4. Gebruik absorberend en ventilerend textiel
   Plaats tussen de huidplooien een absorberend materiaal, zoals een katoenen washandje, gaaskompres of scheurlinnen. Scheurlinnen is zeer geschikt omdat het dun, ademend en goed absorberend is. Zorg ervoor dat het textiel dagelijks wordt vervangen om infectie te voorkomen.
5. Pak een eventuele infectie aan
   Bij tekenen van schimmel (zoals rode randjes, schilfering of jeuk) kan een antischimmelcrème zoals miconazol (bijvoorbeeld Daktarin) worden gebruikt. Raadpleeg bij twijfel altijd een arts. Bij een bacteriële infectie zijn antibiotica mogelijk nodig.
6. Controleer dagelijks en observeer goed
   Houd de plek goed in de gaten. Let op uitbreiding, toename van geur, vocht of pijn. Meld veranderingen bij een arts of wondverpleegkundige als het niet verbetert binnen enkele dagen.
7. Voorkom herhaling
   Besteed extra aandacht aan hygiëne en ventilatie tijdens warme dagen. Werk preventief met katoenen tussenlagen of scheurlinnen bij risicopatiënten, en informeer cliënten over zelfzorg bij overgewicht of beperkte mobiliteit.

Door de combinatie van goede verzorging, bescherming en observatie kunnen smetplekken goed herstellen én worden voorkomen in de toekomst.

Scheurlinnen is een veelgebruikt hulpmiddel in de zorg bij de behandeling en preventie van smetten. Het is een zachte, dunne katoenen stof die goed ventileert, vocht absorbeert en de huid beschermt tegen wrijving.

Wat is scheurlinnen?

Scheurlinnen is gemaakt van fijn katoen, zonder naden of stiksels. Het is speciaal ontworpen om eenvoudig op maat te kunnen worden gescheurd of geknipt. De stof is ademend en comfortabel, waardoor het geschikt is voor de gevoelige of geïrriteerde huid.

Waarvoor gebruik je scheurlinnen?

Scheurlinnen wordt gebruikt om huid-op-huid contact in plooien te voorkomen. Het wordt toegepast:

• Onder de borsten
• In de liezen
• In buikplooien
• In de bilspleet
• Achter de oren (bij zuurstofslangen)

Hoe breng je scheurlinnen aan?

• Scheur of knip een strook van de juiste lengte en breedte
• Vouw de strook tot een zachte band of prop afhankelijk van de plek
• Plaats het linnen voorzichtig tussen de huidplooien
• Zorg dat het niet strak zit en de huid niet afknelt
• Vervang het dagelijks of vaker bij transpiratie of vervuiling

Gebruik scheurlinnen nooit direct op open wonden, tenzij dit is afgestemd met een arts of wondverpleegkundige. Scheurlinnen is een goedkope, eenvoudige en effectieve manier om smetplekken te behandelen én te voorkomen.

Miconazol is een veelgebruikt antischimmelmiddel dat helpt bij het bestrijden van schimmelinfecties op de huid, zoals Candida. Het wordt vaak ingezet bij smetten die gepaard gaan met jeuk, roodheid, schilfering of een branderig gevoel.

Wat is miconazol? Miconazol is een geneesmiddel dat schimmels en gisten bestrijdt. Het werkt door het verstoren van de celwanden van de schimmel, waardoor deze afsterft. Bekende merknamen zijn onder andere Daktarin en Miconazolnitraat-crème.

Waarvoor gebruik je het? Miconazol wordt ingezet bij smetten die een secundaire schimmelinfectie vertonen. Typische signalen zijn een scherpe rand van de roodheid, schilfering, witte aanslag of een onaangename geur.

Hoe breng je miconazol aan?

• Was je handen voor en na het aanbrengen
• Reinig en droog de aangedane huid zorgvuldig
• Breng een dunne laag miconazolcrème aan op en rondom de smetplek
• Wrijf het zachtjes in en laat de huid luchten
• Breng de crème meestal 1 à 2 keer per dag aan, tenzij anders voorgeschreven
• Ga door met smeren tot een paar dagen ná het verdwijnen van de klachten, om terugkeer te voorkomen

Gebruik miconazol niet op open wonden zonder overleg met een arts. Bij twijfel of als er na enkele dagen geen verbetering optreedt, is medisch advies noodzakelijk.

Hoewel talkpoeder vroeger vaak werd ingezet bij smetplekken, wordt dit tegenwoordig sterk afgeraden. Talkpoeder kan de huid namelijk afsluiten in plaats van helpen om te drogen. Hierdoor ontstaat juist een broeierige omgeving waarin bacteriën en schimmels sneller groeien.

Bovendien kan talkpoeder bij vermenging met transpiratie klonteren, wat extra wrijving en irritatie veroorzaakt. In sommige gevallen leidt dit zelfs tot verergering van de smetplekken of secundaire infecties.

Ook is er bij langdurige en intensieve blootstelling aan talkpoeder (inademing van het poeder) een risico op luchtwegirritaties, wat zeker bij zorgprofessionals en cliënten met longaandoeningen een belangrijk aandachtspunt is.

Kortom: talkpoeder lijkt misschien een snelle oplossing, maar draagt niet bij aan een gezonde, herstellende huidomgeving. Kies liever voor ademende materialen en huidvriendelijke beschermproducten zoals zinkzalf of barrièrefilms.

Smetten zijn vervelend, pijnlijk en soms lastig te behandelen — maar gelukkig zijn er veel manieren om dit huidprobleem te voorkomen én aan te pakken. Door alert te zijn op vroege symptomen, dagelijks te inspecteren en gebruik te maken van eenvoudige hulpmiddelen zoals scheurlinnen, zinkzalf of miconazol, kun je veel ongemak voorkomen.

Voor zorgprofessionals en mantelzorgers betekent dit ook: aandacht en tijd nemen voor goede huidzorg. Want juist op warme dagen is preventie de sleutel. Kleine ingrepen zoals luchten, drogen en beschermen maken een wereld van verschil.

Zorg goed voor je cliënten, én vergeet ook jezelf niet. Huidzorg is zelfzorg!

Volg onze cursus wondzorg – en word een expert in huidzorg!

Wil jij je verdiepen in de juiste zorg voor wonden en smetplekken? Meld je dan aan voor onze fysieke cursus wondzorg! Deze praktijkgerichte en inspirerende cursus zit boordevol waardevolle kennis, handige tips en actuele inzichten rondom wondverzorging.

🎓 Voor zorgprofessionals die hun kennis willen verdiepen 📍 Op diverse locaties door het hele land 📅 Meerdere data beschikbaar – het hele jaar door 🙌 Kleine groepen, veel oefenen en persoonlijke aandacht

Bekijk hieronder alle beschikbare data en locaties en verzeker jezelf van een plek. Schrijf je vandaag nog in en til jouw zorg naar een hoger niveau!

• DermNet. (n.d.). Intertrigo. Gelezen op juni 22, 2025, via https://dermnetnz.org/topics/intertrigo

• Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG). (2022). NHG-Standaard Contacteczeem. Gelezen op: https://richtlijnen.nhg.org

• Verenso. (2020). Medisch beleid bij smetten (intertrigo) bij kwetsbare ouderen. Gelezen op: https://www.verenso.nl

• Thuisarts.nl. (n.d.). Smetten. Gelezen op juni 22, 2025, via: https://www.thuisarts.nl/smetten

• Zorgvoorbeter.nl. (n.d.). Smetten (intertrigo). Vilans. Gelezen op juni 22, 2025 via: https://www.zorgvoorbeter.nl/thema/smetten

• Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde (NTvG). (2021). Behandeling van intertrigo: meer dan alleen zinkzalf. NTvG, 165, D5694. https://www.ntvg.nl/artikelen/behandeling-van-intertrigo

• College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG). (n.d.). Miconazol. Gelezen op: https://www.cbg-meb.nl

• KNMP. (n.d.). Zinkzalf en andere dermatica bij huidproblemen. Retrieved June 22, 2025, gelezen op: https://www.apotheek.nl

• Lareb. (n.d.). Talkpoeder en gezondheidsrisico’s. Gelezen op: https://www.lareb.nl