Bevoegd en bekwaam, wanneer ben je dat?

Bevoegd en bekwaam

Een vraag die met regelmaat gesteld wordt: Wanneer ben je bevoegd en wanneer ben je bekwaam? Wij proberen het jou zo duidelijk mogelijk uit te leggen in deze blog van Zuster-055!

De Wet BIG

BIG: Beroepen individuele gezondheidszorg. De Wet BIG geeft regels voor beroepen in de gezondheidszorg en beschermt patiënten tegen ondeskundig en onzorgvuldig handelen. Het BIG-register is een onderdeel van de Wet BIG.

13 zorgberoepen in het BIG-register

Op dit moment staan er 13 zorgberoepen in het BIG-register:

Apotheker
Arts
Fysiotherapeut
Gezondheidszorgpsycholoog
Klinisch technoloog
Orthopedagoog-generalist
Physician assistant
Psychotherapeut
Tandarts
Verpleegkundige
Verloskundige
Geregistreerd-mondhygiënist
Bachelor medisch hulpverlener

Wet BIG

Bevoegd

Je bent als zorgverlener bevoegd als je de handeling mag uitvoeren. Dit kan bijvoorbeeld jouw diploma Verzorgende IG of Verpleegkundige zijn. Je hebt voor de handelingen geleerd en hebt jouw opleiding met succes afgerond. Je hebt een diploma passend bij jouw beroep en daarmee ben je dan bevoegd. Het kan ook dat een organisatie bepaald of jij een handeling mag uitvoeren. Denk bijvoorbeeld aan het aanreiken van medicatie. Je moet dan wel een bijscholing gevolgd hebben en een certificaat kunnen aantonen.

Er zijn verschillende vormen van bevoegdheid.

Zelfstandig bevoegd op grond van de Wet BIG

Artsen zijn zelfstandig bevoegd om alle in de Wet BIG genoemde voorbehouden handelingen te verrichten. Ook tandartsen, verloskundigen en onder voorwaarden physician assistants en verpleegkundig specialisten zijn zelfstandig bevoegd om een aantal voorbehouden handelingen uit te voeren.

Voor physician assistants en verpleegkundig specialisten geldt dat zij zelfstandig bevoegd zijn om bepaalde routinematige en minder complexe medische handelingen uit te voeren waarvan de risico’s te overzien zijn. Ze handelen volgens landelijk geldende richtlijnen, standaarden en daarvan afgeleide protocollen. Hun bevoegdheden en beperkingen zijn in een afzonderlijke regeling opgenomen. Ze kunnen de voorbehouden handeling zelf uitvoeren of een opdracht daartoe geven aan een ander die bekwaam is. Omdat de routinematige handelingen uit handen worden genomen, heeft de arts meer tijd voor specialistische zorg.

Niet zelfstandig bevoegd

De doktersassistente en de praktijkondersteuner zonder verpleegkundige achtergrond zijn niet zelfstandig bevoegd. Een niet-zelfstandig bevoegde zorgverlener mag alleen voorbehouden handelingen uitvoeren als aan de volgende voorwaarden wordt voldaan:

De handeling wordt uitgevoerd in opdracht van een zelfstandig bevoegde zorgverlener
De zorgverlener is bekwaam om de handeling uit te voeren
De (huis)arts (opdrachtgever) geeft (zo nodig) aanwijzingen voor de uitvoering van de handeling
Er is toezicht en de mogelijkheid van tussenkomst door de (huis)arts.

Voor twee handelingen is een uitzondering gemaakt. Dit zijn het uitvoeren toediening griepvaccinaties en venapuncties. Deze mogen gegeven worden zonder direct toezicht van de arts (en eventueel ook buiten de praktijk), omdat de kans op een ernstige complicatie erg klein is en zij geroutineerd zijn in het verrichten van deze handeling.

Functioneel zelfstandig bevoegd

De (praktijk)verpleegkundige heeft op grond van de Wet BIG functionele zelfstandigheid voor een aantal specifiek genoemde categorieën van voorbehouden handelingen. Dit betekent dat zij zonder toezicht of tussenkomst van een zelfstandig bevoegde mag injecteren, blaaskatheterisaties mag verrichten, een maagsonde en een perifeer infuus mag inbrengen, een venapunctie mag verrichten en een hielprik mag geven bij neonaten.

Gespecialiseerde verpleegkundigen

Sommige gespecialiseerde verpleegkundigen (diabetes-, long- en oncologieverpleegkundigen) mogen geneesmiddelen voorschrijven, maar alleen bepaalde geneesmiddelen binnen dit vakgebied. Deze verpleegkundigen hebben een vakgerichte vervolgopleiding met een aparte module farmacotherapie afgerond. Zo mogen diabetesverpleegkundigen alleen bloedglucoseregulerende geneesmiddelen voorschrijven, longverpleegkundigen alleen inhalatiemedicatie, en oncologieverpleegkundigen alleen antidiarroïca, anti-emetica, benzodiazepinen, laxantia, pijnbestrijdingsmiddelen en secretieremmers.

Bekwaam

Iedere zorgverlener is zelf verantwoordelijk voor het op peil houden van zijn bekwaamheid en zijn of haar handelen. Daarnaast is het aan de organisatie waar jij werkt om te bepalen of jij nog bekwaam bent. Ben jij zzp-er? Dan bepaal jij zelf wanneer jij bekwaam bent. Wel kan een opdrachtgever waarvoor jij werkt hier eisen aan stellen.

Maar, wanneer ben je nu bekwaam? Je bent bekwaam als:

Je de handeling, vaardigheid beheerst
Je de kennis hebt en weet waarover je het hebt
Je de risico’s en gevolgen van de handeling kunt benoemen
Je kan reageren op onvoorziene situaties
Je aan kan tonen dat je de handeling nog met regelmaat uitvoert

Bekwaamheid op peil houden

Het is goed om als zorgverlener je bekwaamheid op peil te houden. Of je nu Helpende, Verzorgende of Verpleegkundige bent, je bent zelf verantwoordelijk voor het bijhouden van je kennis en handelen. Ben je niet meer bekwaam? Dan ben je ook niet meer bevoegd.

Hoe vaak moet je bijscholen?

Verzorgende IG

Als Verzorgende IG sta je wel geregistreerd onder de wet BIG, maar deze functie valt niet onder artikel 3-beroep. Verpleegkundige vallen hier bijvoorbeeld wel onder. Als Verzorgende IG heb je dus geen BIG-registratie nodig. Dat betekent dat je ook niet verplicht bent je iedere vijf jaar te her-registreren. Maar…. dat betekent niet dat je niet je bekwaamheid op peil moet houden! De regel blijft, als je iets lang niet meer hebt uitgevoerd en je hebt de juiste, recente kennis niet meer, dan ben je niet meer bekwaam!

Verpleegkundigen

Ben jij verpleegkundige? Dan kom jij na jouw diplomering in het BIG-register. De Wet BIG stelt aan verpleegkundige de eis dat zij zich om de vijf jaar moeten herregisteren. Het CIBG gaat na of je voldoende uren in het beroep hebt gewerkt. Het CIBG is een uitvoeringsorganisatie van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Deze urennorm (minimaal 2080 uren over een periode van 5 jaar) is gemiddeld ongeveer 8 uur per week. Blijf je onder die norm, dan kun je door scholing en cursussen alsnog in aanmerking komen voor herregistratie. Zo kan jij je inschrijven voor diverse vakbladen, e-learnings en fysieke cursussen om zo toch je deskundigheid op peil te houden.

Waar kan jij je bekwaamheid en kennis op peil houden?

In principe kan je bij ieder opleidingsinstituut, geregistreerd cursus of bijscholingscentrum je bevoegd en bekwaamheid op peil houden. Het is alleen goed om te kijken wat bij jou wensen en behoeften aansluit.
Zuter-055 is één van de geregistreerde kenniscentrums die zich bezig houdt met het bevoegd en bekwaam maken en houden van zorgverleners. Wij hebben zowel een online academie voor e-learnings als een ruim aanbod aan fysieke cursussen.

Wij bieden cursussen aan van medicatie tot verpleegtechnische vaardigheden. Van palliatieve zorg tot diverse ziektebeelden. Reanimatie en BHV. Wij hebben 5 cursuslocaties in Nederland, maar komen ook incompany naar de zorgorganisatie toe. Onze docenten die allemaal daarnaast ook nog zorgverlener in het werkveld zijn staan dag en nacht voor jullie klaar!