Corticosteroïden bij diabetes type 2
Corticosteroïden zijn bijnierschorshormonen die ontstekingsremmend zijn. Je hebt ze zelf al in je lichaam, maar meestal niet zoveel. Het zijn stoffen die je elke dag nodig hebt. Ze hebben effect op je afweer en ontstekingen maar ook op de werking van organen zoals je hart, je vetstofwisseling, de hoeveelheid zouten en suikers in je bloed, je bloeddruk en je stressreactie (lichaamsreactie bij stress zoals een ziekte of ongeluk).
Wat is ook alweer diabetes?
Diabetes, ook wel suikerziekte genoemd, is een ziekte waarbij je teveel suiker (glucose) in het bloed hebt. Bij Diabetes kan je lichaam de bloedsuiker niet meer in balans houden. Dit ontstaat doordat je lichaam te weinig van het hormoon insuline heeft. Insuline regelt onze bloedsuikerspiegel. Wanneer je hier dus een tekort aan hebt kan dit ernstige gevolgen hebben.
Diabetes type 2
Vroeger heette diabetes type 2 ook wel ouderdomssuiker of ouderdomsdiabetes. Niks is minder waar, ook jonge mensen kunnen het krijgen. Deze vorm van diabetes komt het meest voor. op dit moment (2021) heeft 1,1 miljoen mensen in Nederland diabetes type 2. Bij diabetes type 2 reageert het lichaam niet meer goed op insuline. Dat is het hormoon dat de bloedsuikerspiegel regelt. De insuline is als het ware onzichtbaar, en kan zijn werk niet doen. Daardoor blijft er te veel suiker in je bloed zitten. Eerst maakt het lichaam extra insuline aan, maar na verloop van tijd steeds minder.
Diabetes type 2 heeft verschillende oorzaken:
We weten dat dit de kans op diabetes type 2 vergroot:
- weinig lichaamsbeweging
- overgewicht
- ongezond eten
- roken
- ouder worden
- erfelijkheid
Het gebruik van corticosteroïden bij iemand met diabetes
Corticosteroïden remmen de opname van glucose in de weefsels, waardoor er een toename van insulineresistentie ontstaat. Hierdoor zal bloedsuikerwaarde altijd stijgen.
Wat zijn dan voorbeelden van corticosteroïden?
Prednison is het meest bekende corticosteroïd. Andere corticosteroïden zijn Dexamethason, Bètamethason en Triamcinolon. Deze middelen worden vaak gebruikt bij de behandeling van COPD, oncologische aandoeningen, reuma en in de vorm van injectie bij bijv. slijmbeursontstekingen.
Werking op het lichaam
Prednison heeft een glucose verhogende werking. Dit ontstaat meestal al binnen een paar uur en houdt maximaal zes tot acht uur aan. Het medicijn Dexamethason werkt ongeveer 7,5 keer sterker dan Prednison. Hierdoor werkt het ook langer door. Een verhoogde bloedsuikerwaarde bij het gebruik van Dexamethason kan zo’n 24 uur aanhouden. De allergrootste boosdoeners zijn injecties met corticosteroïden. Wanneer iemand een injectie krijgt, kan de verhoogde bloedsuikerwaarde drie tot tien dagen aanhouden, afhankelijk natuurlijk van de dosering.
Doe daarom altijd extra controle!
Omdat corticosteroïden een enorme invloed op de bloedsuikerwaarde heeft, is het belangrijk de bloedsuikerwaarde met regelmaat te controleren. Hiervoor is een landelijk protocol ”Corticosteroïden en bloedglucosewaarden”. Het protocol is als volgt:
Controles bloedsuikerwaarde
- Start bij zorgvragers met diabetes type 2 met een controle vanaf dag twee na start van het medicijn.
- Doe in plaats van een nuchtere bloedsuikermeting een meting in de loop van de middag. Dit in verband met de inwerking van het medicijn.
- Streef naar een bloedsuikerwaarde van 6 tot 10 op hoogste punt van de dag (= loop van de middag), bij een korte stootkuur kan glucose < 12-15 mmol/l geaccepteerd worden.
Inname Corticosteroïde
- Wanneer een zorgvrager corticosteroïden gebruikt zorg dan dat hij of zij deze tijdens het ontbijt inneemt
- Bij prednison: tot 50 mg kan de dosis in één keer worden genomen, bij een hogere dosis is opsplitsen in twee aangeraden.
Alles gaat altijd in overleg met de behandelend arts.
Waarom is deze controle en alertheid extra belangrijk?
Door continue de bloedglucosewaarde te controleren, kan er tijdig een tijdelijke behandeling worden opgestart. Zo worden er vaak aanpassingen tijdens de kuur gedaan in eenheden insuline, een tijdelijk hogere dosering van metformine enzovoorts.
Tot slot, zo snel mogelijk afbouwen!
Wanneer de corticosteroïden weer worden gestopt of afgebouwd, moet de bloedglucoseverlagende medicatie (bijvoorbeeld metformine) ook weer worden afgebouwd. Als dit niet gebeurd kan het zijn dat de zorgvrager doorschiet in een hypoglykemie. (lage bloedsuiker). Bij het afbouwen van de corticosteroïden kan het bloedglucose verhogende effect nog even aanhouden. Vaak is dit twee tot drie weken. Daarom is het goed de dagcurves even door te zetten, zodat deze goed in de gaten gehouden kan worden. Hoe langer de behandeling met corticosteroïden duurt, hoe langer het effect op de bloedglucosewaarden blijft.