Oorzaken acute nierfunctiestoornissen
Zoals eerder beschreven zijn de nieren een goed doorbloed complex orgaan. Er zijn verschillende aandoeningen die schade aan kunnen brengen aan de nieren. Als de functie hierdoor verminderd, wordt er van nierfunctiestoornissen gesproken. Ook wel nierinsufficiëntie genoemd. Nierfunctiestoornissen kunnen acuut ontstaan. Dan spreek je van acute nierinsufficiëntie. Maar de schade kan ook over een langere periode ontstaan, waarbij de nierfunctie langzaam achteruitgaat. Dat noem je chronische nierinsufficiëntie. Bij acute nierinsufficiëntie is er nog herstel mogelijk van de nierfunctie, afhankelijk van de oorzaak. Zo snel mogelijk behandelen van de oorzaak is dan erg belangrijk.
Acute nierfunctiestoornissen (nierinsufficiëntie)
Oorzaken van nierinsufficiëntie zijn onderverdeeld in pre-renaal (voor de nier), renaal (in de nier) en post-renaal (na de nier). Welke categorie het is, is afhankelijk van de plek in het lichaam waar de oorzaak zit.
Pre-renale oorzaken
Bij pre-renale oorzaken is de nier zelf normaal, maar is de doorbloeding van de nier onvoldoende. Vaak is in dit geval de oorzaak shock. Shock is een situatie waarbij er een acuut probleem is in de bloedcirculatie.
Shock is onder te verdelen in vier categorieën:
- Cardiogene shock: de pompkracht van het hart is onvoldoende. Bijvoorbeeld bij een hartinfarct of ritmestoornissen. Er wordt dan te weinig bloed door de nieren gepompt.
- Hypovolemische shock: Er is te weinig bloedvolume in de circulatie. Bijvoorbeeld na een bloeding of bij een ernstige uitdroging. Omdat er te weinig bloed aanwezig is in de slagaders en aderen, krijgen de nieren te weinig toevoer.
- Distributieve shock: Er is sprake van vaatverwijding in het hele lichaam, hierdoor is de bloeddruk laag. Door de lage bloeddruk kan er geen goede circulatie plaats vinden en kan de zuurstof de organen niet goed bereiken. De meest voorkomende oorzaak is een bloedvergiftiging (sepsis)
- Obstructieve shock: een centraal deel van de circulatie is afgesloten, waardoor er geen goede circulatie mogelijk is. Bijvoorbeeld bij een grote longembolie. Hierdoor komt is er onvoldoende bloeddoorstroming in de nieren.
Een andere oorzaak kan zijn dat specifiek de doorbloeding van de nier wordt onderbroken. Dit kan als er de nierslagader wordt afgeklemd of geblokkeerd. Bijvoorbeeld door een tumor, trombose of een aneurysma ter hoogte van de nierarterie. Meestal betreft het in dit geval één van beide nieren. Bij pre-renale nierfunctiestoornissen probeert het lichaam zelf het probleem op te lossen, door vocht vast te houden en zo het bloedvolume te vergroten.
Renale oorzaken
Bij renale oorzaken, zit het probleem in de nier zelf. Er zijn beschadigingen ontstaan aan de aderen of slagaderen in de nieren, of aan het nierweefsel. Dit kan door verschillende ziektebeelden komen. Dit kunnen infecties of vaatziekten zijn, maar ook kwaadaardige aandoeningen. Een veelvoorkomende oorzaak is nierbekkenontsteking (pyelonefritis) of ontsteking van het filtersysteem in de nieren. Ook gebruik van medicatie kan schade toebrengen aan het nierweefsel.
Post-renale oorzaken
Bij post-renale oorzaken is er een probleem in de urineweg na de nier. Vaak betreft dit een obstructie van de ureter (plasbuis), door bijvoorbeeld een niersteen of een kwaadaardige aandoening. Maar ook als er sprake is van een blaasretentie kan er een obstructie optreden, de urine kan niet weglopen uit de nier en zo bouwt zich druk op de nier op. In de nier ontstaat dan stuwing, wat zorgt voor hydronefrose. Als de pre-renale, renale of post-renale oorzaak niet snel wordt opgelost of weggenomen, bestaat de kans op blijvende nierschade. Dit wordt chronische nierschade, of chronische nierfunctiestoornissen genoemd.
Referenties
- Abrahams, A., Eck van der sluisj, A., Haasdijk, L., Timmerman, S., & Vonk, S. (2021, juni 17). Peritoneale dialyse. Opgehaald van Nieren.nl: https://www.nieren.nl/bibliotheek/print/16-peritoneale-dialyse
- Abrahams, A., van Eck van der Sluijs, A., Oudman, I., & Vonk, S. (2021, juni 16). Wat is dialyse? Opgehaald van nieren.nl: https://www.nieren.nl/bibliotheek/154-dialyse-behandeling-bij-nierfalen/197-wat-is-dialyse
- Bastiaansen, C., Jochems, A., Jungen, I., & Tervoort, M. (2007). Anatomie en Fysiologie. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.
- Bemelman, F., Berger, S., van den Bosch, G., & Mol, L. (2018, mei 22). Niertransplantatie. Opgehaald van Nieren.nl: https://www.nieren.nl/bibliotheek/8-niertransplantatie
- Bos, W., Douma, C., & van der Weerd, N. (2021, april 13). Welke behandeling krijgt u bij nierfalen. Opgehaald van nieren.nl: https://www.nieren.nl/bibliotheek/6-behandeling-bij-chronische-nierschade-en-nierfalen/164-behandeling-bij-nierfalen/3026-welke-behandeling-krijgt-u-bij-nierfalen
- de Bruin – Heil, H., ter Horst – Kerkhof, E., Boldewijn, H., & Koopman, M. (2018). Leerboek dialyseverpleegkundige. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.
- De Grauw, W., De Leest, K., Schenk, P., Scherpbier-De Haan, N., Tjin-A-Ton, J., Tuut, M., & Van Balen, J. (2018, april). Chronische nierschade. Opgehaald van Nederlands huisartsen genootschap (NHG): https://richtlijnen.nhg.org/standaarden/chronische-nierschade#volledige-tekst-aanvullend-onderzoek
- De Grauw, W., De Leest, K., Schenk, P., Scherpbier-De Haan, N., Tjin-A-Ton, J., Tuut, M., & Van Balen, J. (2018, april). Chronische nierschade. Opgehaald van Nederlands Huisartsen Genootschap: https://richtlijnen.nhg.org/standaarden/chronische-nierschade
- Gregoire, L., van Straaten – Huygen, A., & Trompert, R. (2011). Anatomie en fysiologie van de mens. Amersfoort: ThiemeMeulenhoff.
- Klok, P., Klok-Donker, H., & Eelink-Klok, C. (2004). Klein geneeskundig woordenboek. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.
- Leenders, R., Oudman, I., & Rotmans, J. (2021, juni 23). Hemodialyse. Opgehaald van Nieren.nl: https://www.nieren.nl/bibliotheek/print/17-hemodialyse
- Nederlands internisten vereniging. (2017, mei 9). Acute nierinsufficientie. Opgehaald van Het acute boekje: https://www.hetacuteboekje.nl/hoofdstuk/nefrologie/acute_nierinsufficientie.html
- nieren.nl. (2018). Behandeling bij chronische nierschade en nierfalen. Opgehaald van nieren.nl: https://www.nieren.nl/bibliotheek/6-behandeling-bij-chronische-nierschade-en-nierfalen/202-behandeling-bij-chronische-nierschade
- Nieren.nl. (2018, maart 26). Echo en scan. Opgehaald van Nieren.nl: https://www.nieren.nl/bibliotheek/86-diagnose-onderzoek-bij-chronische-nierschade/69-echo-en-scan
- Nieren.nl. (2018). Symptomen van chronische nierschade. Opgehaald van Nieren.nl: https://www.nieren.nl/bibliotheek/24-symptomen-van-chronische-nierschade
- Nieren.nl. (2019, oktober 18). Hoe werken uw nieren. Opgehaald van Nieren.nl: https://www.nieren.nl/bibliotheek/1-als-uw-nieren-niet-goed-meer-werken/5-hoe-werken-uw-nieren
- Nieren.nl. (2020, november 6). Nierbiopsie. Opgehaald van Nieren.nl: https://www.nieren.nl/bibliotheek/25-onderzoek-en-diagnose-bij-chronische-nierschade/86-diagnose-onderzoek-bij-chronische-nierschade/70-nierbiopsie
- Nierstichting. (sd). Dialyse. Opgehaald van Nierstichting: https://nierstichting.nl/leven-met-een-nierziekte/dialyse/
- Nierstichting. (sd). Niertransplantatie. Opgehaald van Nierstichting: https://nierstichting.nl/leven-met-een-nierziekte/niertransplantatie/
- Thuisarts. (2021, april 1). Ik heb nierschade. Opgehaald van Thuisarts.nl: https://www.thuisarts.nl/nierschade/ik-heb-nierschade